Kiedy udać się z dzieckiem do endokrynologa?
Endokrynolog pediatra zajmuje się diagnozowaniem problemów dotyczących patologii gruczołów endokrynnych i tkanek o zbliżonej funkcji, wpływających na rozwój i metabolizm organizmu oraz prowadzeniem odpowiedniego leczenia. W zakresie endokrynologii pediatrycznej znajdują się choroby tarczycy, nadnerczy, przysadki i gonad oraz problemy metaboliczne, które w wieku dziecięcym i młodzieńczym mogą charakteryzować inne niż w wieku dorosłym objawy, dynamika oraz konsekwencje.
Liczną grupę pacjentów stanowią dzieci i młodzież z chorobami tarczycy, szczególnie z coraz powszechniejszymi chorobami autoimmunologicznymi.
Specyficzną cechą endokrynologii pediatrycznej jest analizowanie, monitorowanie oraz prognozowanie rozwoju fizycznego: wzrastania, dojrzewania płciowego dziecka, problemów związanych z otyłością lub zaburzeniami łaknienia, zaburzeniami odżywiania i ich konsekwencjami. W tych sytuacjach zaburzenia hormonalne mogą leżeć u podłoża problemu, ale mogą się pojawić wtórnie, w wyniku innych problemów i schorzeń zakłócających rozwój dziecka.
Szczególną grupę stanowią dzieci z niedoborem wzrostu. W tym przypadku ocena medyczna wymaga opinii endokrynologa oraz szerokiej wiedzy i doświadczenia pediatrycznego, analizy wywiadu rodzinnego, przebiegu ciąży i najwcześniejszego okresu życia oraz kolejnych etapów rozwoju i historii zdrowia dziecka. Zahamowanie wzrastania lub znaczne zwolnienie tempa wzrastania zawsze wymaga pilnej diagnostyki.
Szybko wzrasta odsetek dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością, przede wszystkim wskutek niekorzystnych zmian stylu życia, w tym diety i zwyczajów żywieniowych. U niewielkiej grupy dzieci identyfikuje się problem hormonalny lub genetyczny jako przyczynę otyłości. Coraz częściej odnotowuje się powikłania obserwowane kiedyś u starszych dorosłych: nadciśnienie, zaburzenia lipidowe, stany przedcukrzycowe i cukrzycę typu II, niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Ważna jest ich identyfikacja i wprowadzenie odpowiedniego postępowania, dla uniknięcia dalszych komplikacji i utrzymania zdrowia. Istotna jest też obserwacja, że u młodych ludzi wymienione zaburzenia mogą być odwracalne.
Wrażliwym tematem są zaburzenia dojrzewania. Bardzo niepokojące jest przedwczesne wystąpienie objawów dojrzewania u chłopców i małych dzieci obojga płci, gdyż może być objawem poważnych schorzeń, wymagających szybkiej interwencji. Coraz częściej obserwowane są objawy przedwczesnego dojrzewania u nieco starszych dziewczynek, w wieku 6-8 lat, w tej grupie po przeprowadzeniu diagnostyki zwykle nie rozpoznaje się poważnych zaburzeń.
Opóźniające się dojrzewanie zawsze wymaga podjęcia diagnostyki, często z oceną genetyczną. Wolny przebieg dojrzewania u nastoletnich chłopców, także gdy jest zupełnie fizjologiczny, wywołuje u nich dyskomfort, niepokój i wpływa na samoocenę. Chłopiec zazwyczaj czuje się lepiej po objaśnieniu przez lekarza, co się z nim dzieje i jak przewiduje się jego dalszy rozwój.
Dojrzewające nastolatki niepokoi trądzik, nadmierne owłosienie, chłopcy martwią się powiększeniem gruczołów piersiowych. Nasilone problemy wymagają diagnostyki hormonalnej.
Nastoletnia dziewczyna w pierwszych latach po pierwszej miesiączce może miesiączkować nieregularnie. Jednak gdy krwawienia są nadmiernie częste, lub przeciwnie – cykle mają tendencję do wydłużania się lub doszło do zatrzymania miesiączki na kilka miesięcy – konieczna jest ocena endokrynologiczna, często we współpracy z ginekologiem.
Szereg poważnych schorzeń, w tym zagrażających życiu, m.in. guzy przysadki i podwzgórza, zaburzenia kory nadnerczy, cukrzyca, może manifestować się dość długo poprzez wpływ na przebieg rozwoju dziecka: zahamowanie lub przyspieszenie tempa rośnięcia, przedwczesne pojawienie się objawów dojrzewania lub przeciwnie – brak objawów dojrzewania, utrata masy ciała lub szybki przyrost masy ciała.
Wątpliwości i obawy, czy dziecko rozwija się prawidłowo zawsze wywołują niepokój o jego dalsze funkcjonowanie, rzutują na relacje rodzinne, wpływają na sposób traktowania i wychowywania dziecka. W tych przypadkach warto przeprowadzić konsultację, w przypadku stwierdzenia zaburzeń hormonalnych podjąć odpowiednie postępowanie, a w pozostałych przypadkach otrzymać wskazówki co do kierunku dalszej diagnostyki lub obserwacji albo wyczerpującą informację o prawidłowym rozwoju naszego dziecka.