Zwężenie tętnic szyjnych – objawy i metody leczenia

Zwężenie tętnic szyjnych to niebezpieczny stan, który może prowadzić do udaru mózgu i poważnych powikłań neurologicznych. Ta podstępna choroba często rozwija się bezobjawowo, ujawniając się dopiero przy znacznym zwężeniu naczyń. Typowe objawy to nagłe osłabienie lub drętwienie twarzy i kończyn, zaburzenia mowy, problemy z widzeniem oraz zawroty głowy. Leczenie obejmuje zarówno metody farmakologiczne (leki przeciwpłytkowe, statyny), jak i interwencyjne (endarterektomia, stentowanie). Poznaj kluczowe informacje o tej cichej chorobie, jej rozpoznawaniu i nowoczesnych metodach terapii, które mogą uratować życie.

Czym jest zwężenie tętnic szyjnych?

Zwężenie tętnic szyjnych to poważne schorzenie układu krążenia, które polega na stopniowym zmniejszaniu światła tętnic doprowadzających krew do mózgu. Proces ten jest najczęściej spowodowany odkładaniem się blaszek miażdżycowych na ścianach naczyń krwionośnych. W efekcie dochodzi do utrudnionego przepływu krwi, co zwiększa ryzyko udaru mózgu. Choroba rozwija się powoli i może przez długi czas nie dawać żadnych objawów, co sprawia, że jej rozpoznanie jest często opóźnione.

Jakie są przyczyny zwężenia tętnic szyjnych?

Główną przyczyną zwężenia tętnic szyjnych jest miażdżyca, czyli choroba polegająca na odkładaniu się tłuszczów, cholesterolu i innych substancji na ścianach naczyń krwionośnych. Czynniki prowadzące do rozwoju miażdżycy obejmują:

• Wysoki poziom cholesterolu – nadmiar złego cholesterolu (LDL) sprzyja tworzeniu się blaszek miażdżycowych.
• Nadciśnienie tętnicze – podwyższone ciśnienie krwi uszkadza ściany tętnic, przyspieszając proces miażdżycowy.
• Palenie papierosów – toksyny zawarte w dymie tytoniowym przyczyniają się do uszkodzenia naczyń krwionośnych.
• Cukrzyca – wysoki poziom cukru we krwi negatywnie wpływa na elastyczność tętnic.
• Otyłość i brak aktywności fizycznej – prowadzą do zaburzeń metabolicznych i zwiększają ryzyko miażdżycy.
• Predyspozycje genetyczne – skłonność do chorób układu krążenia może być dziedziczna.

Jakie są czynniki ryzyka zwężenia tętnic szyjnych?

Niektóre osoby są bardziej narażone na rozwój zwężenia tętnic szyjnych niż inne. Czynniki ryzyka mogą mieć charakter modyfikowalny, czyli związany ze stylem życia, oraz niemodyfikowalny, czyli taki, na który nie mamy wpływu. Warto zwrócić uwagę na:

• Wiek powyżej 50 lat – ryzyko wzrasta wraz z wiekiem.
• Płeć męska – mężczyźni są bardziej narażeni na miażdżycę niż kobiety.
• Niezdrowy styl życia – dieta bogata w tłuszcze nasycone, brak ruchu oraz nadmierne spożycie alkoholu.
• Przewlekły stres – może przyczyniać się do podwyższonego ciśnienia krwi.
• Współistniejące choroby – osoby z cukrzycą, nadciśnieniem czy hipercholesterolemią są w grupie podwyższonego ryzyka.

Świadomość czynników ryzyka jest kluczowa, ponieważ pozwala na wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych, które mogą zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby.

Jakie są objawy zwężenia tętnic szyjnych?

Zwężenie tętnic szyjnych często rozwija się bezobjawowo przez długi czas, co sprawia, że jego wykrycie bywa trudne. Wraz z postępem choroby mogą jednak pojawić się następujące symptomy:

• Zawroty głowy i utrata równowagi – wynikające z niedostatecznego dopływu krwi do mózgu.
• Przejściowe niedokrwienia mózgu (TIA, miniudar) – krótkotrwałe epizody neurologiczne, takie jak osłabienie kończyn, zaburzenia mowy czy widzenia.
• Ból głowy i uczucie pulsowania w okolicach szyi – może być oznaką zaawansowanego zwężenia.
• Utrata przytomności – w skrajnych przypadkach.

Nie należy bagatelizować żadnych z powyższych objawów, ponieważ mogą one zwiastować poważniejsze problemy zdrowotne, takie jak udar mózgu.

Jak przebiega diagnostyka i rozpoznanie zwężenia tętnic szyjnych?

Wczesne wykrycie zwężenia tętnic szyjnych jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania groźnym powikłaniom. Diagnostyka obejmuje:

• Wywiad lekarski i badanie fizykalne – lekarz może wykryć nieprawidłowe szmery nad tętnicami szyjnymi, które mogą sugerować zwężenie.
• USG Doppler tętnic szyjnych – podstawowe, nieinwazyjne badanie pozwalające ocenić stopień zwężenia i przepływ krwi.
• Angiografia rezonansu magnetycznego (MRA) – umożliwia dokładne zobrazowanie naczyń krwionośnych.
• Angiografia tomografii komputerowej (CTA) – szczegółowe obrazowanie tętnic za pomocą promieni rentgenowskich.
• Badania laboratoryjne – poziom cholesterolu, cukru we krwi oraz innych parametrów metabolicznych.

Regularne badania kontrolne, szczególnie u osób z grupy ryzyka, mogą pomóc w wykryciu choroby na wczesnym etapie i wdrożeniu odpowiedniego leczenia.

W jaki sposób leczyć zwężenie tętnic szyjnych?

Leczenie zwężenia tętnic szyjnych zależy od stopnia zaawansowania choroby i może obejmować zarówno metody zachowawcze, jak i interwencyjne. Wśród dostępnych opcji terapeutycznych wyróżniamy:

1. Zmiany stylu życia – zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, rzucenie palenia i kontrola ciśnienia krwi.
2. Leczenie farmakologiczne – stosowanie leków obniżających poziom cholesterolu, przeciwzakrzepowych i obniżających ciśnienie krwi.
3. Zabiegi chirurgiczne:
   • Endarterektomia tętnicy szyjnej – usunięcie blaszek miażdżycowych z wnętrza naczynia.
   • Angioplastyka z implantacją stentu – poszerzenie zwężonego naczynia za pomocą balonu i wszczepienie stentu utrzymującego jego drożność.

Wybór metody leczenia zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta i powinien być skonsultowany ze specjalistą.

Profilaktyka tętnic szyjnych – co warto wiedzieć?

Zapobieganie zwężeniu tętnic szyjnych to najlepsza metoda ochrony przed groźnymi powikłaniami, takimi jak udar mózgu. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, warto:

• Zdrowo się odżywiać – dieta bogata w warzywa, owoce, zdrowe tłuszcze i błonnik pomaga utrzymać dobre parametry lipidowe.
• Regularnie się ruszać – minimum 30 minut umiarkowanego wysiłku dziennie.
• Kontrolować ciśnienie tętnicze – unikanie nadciśnienia jest kluczowe dla zdrowia naczyń krwionośnych.
• Unikać używek – rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu znacząco poprawia stan tętnic.
• Regularnie się badać – monitorowanie poziomu cholesterolu i kontrola stanu tętnic pozwala na wczesne wykrycie niepokojących zmian.

Dbanie o zdrowie układu krążenia powinno być priorytetem dla każdego, szczególnie osób znajdujących się w grupie ryzyka.