Biopsja tarczycy - wskazania, przygotowanie i przebieg badania

Wykrycie guzka podczas USG tarczycy często kończy się skierowaniem na dalszą diagnostykę. Najważniejszym badaniem w takiej sytuacji jest biopsja tarczycy, która pozwala ocenić charakter zmiany. Choć sama nazwa może budzić niepokój, jest to procedura bezpieczna i mało inwazyjna. Wyjaśniamy, jakie są wskazania do jej wykonania, jak się przygotować i czego można się spodziewać w trakcie badania.

Co to jest biopsja tarczycy?

Biopsja tarczycy, znana również jako biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana (BACC), to podstawowe badanie diagnostyczne, które polega na pobraniu próbki komórek ze zmiany ogniskowej (np. guzka czy torbieli). Choć jest to procedura inwazyjna, uważa się ją za wyjątkowo bezpieczną i małoinwazyjną, głównie dzięki zastosowaniu kontroli ultrasonograficznej (USG). Pobrany materiał jest następnie poddawany analizie cytologicznej, przy czym standardem i metodą pierwszego wyboru jest biopsja cienkoigłowa (BACC).

Zobacz: Biopsja cienkoigłowa tarczycy Warszawa

Jakie są wskazania do biopsji tarczycy?

Decyzję o biopsji tarczycy zawsze podejmuje lekarz (endokrynolog lub radiolog), a głównym wskazaniem do jej wykonania jest wykrycie zmiany ogniskowej (guzka), której charakter jest niepewny. Podstawą do kwalifikacji pacjenta do biopsji jest wynik badania USG tarczycy, a bezpośrednim wskazaniem stają się konkretne, niepokojące cechy guzka widoczne w obrazie ultrasonograficznym:

• Wielkość zmiany: zazwyczaj biopsję zaleca się dla guzków o średnicy przekraczającej 1 cm.
• Cechy widoczne w USG: obecność mikrozwapnień, nieregularny kształt, nieostre granice, cechy wzmożonego przepływu krwi czy niska echogeniczność (guzek jest ciemniejszy niż otaczająca go tkanka).
• Szybki wzrost guzka: jeśli zmiana w krótkim czasie znacząco powiększa swoje rozmiary.
• Twardość i nieruchomość guzka: cechy oceniane podczas badania palpacyjnego (dotykowego).

Lekarz, kwalifikując pacjenta do biopsji, bierze pod uwagę również inne czynniki:

• Objawy kliniczne: uczucie ucisku w szyi, trudności w przełykaniu, chrypka, powiększone węzły chłonne.
• Czynniki ryzyka: obciążenie rodzinne nowotworami tarczycy, wiek (pojawienie się zmiany przed 20. lub po 60. r.ż.), wcześniejsze narażenie na promieniowanie jonizujące.
• Cele terapeutyczne lub diagnostyczne: np. usunięcie płynu z torbieli, lub diagnostyka stanów zapalnych.

Jak przygotować się do biopsji tarczycy?

Przygotowanie do biopsji tarczycy nie jest skomplikowane – polega głównie na zebrania dokumentacji medycznej i poinformowania lekarza o swoim stanie zdrowia. Na wizytę należy zabrać całą dokumentację medyczną dotyczącą tarczycy, a w szczególności aktualny wynik badania USG (wykonanego w ciągu ostatnich 3 miesięcy), który jest niezbędny do precyzyjnego zlokalizowania zmiany. Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza tych wpływających na krzepnięcie krwi (np. leki przeciwzakrzepowe, kwas acetylosalicylowy). Specjalista zdecyduje o ich ewentualnym, czasowym odstawieniu – nie należy robić tego samodzielnie. W dniu badania warto pamiętać o kilku kwestiach:

• Posiłek: Nie trzeba być na czczo.
• Ubiór i biżuteria: Należy zdjąć biżuterię z szyi i unikać ozdób z tyłu głowy.
• Przeciwwskazania: Do głównych przeciwwskazań należą ciężka skaza krwotoczna, niewyrównane zaburzenia krzepnięcia, zmiany ropne na skórze szyi oraz aktywny kaszel. W razie wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem.

Przebieg biopsji tarczycy – czego się spodziewać?

Procedura jest szybka (trwa 5-20 minut), małoinwazyjna i przeprowadzana w warunkach ambulatoryjnych, bez konieczności hospitalizacji. Zabieg rozpoczyna się od ułożenia pacjenta na plecach z głową odchyloną do tyłu, co zapewnia optymalny dostęp do tarczycy. Następnie lekarz dezynfekuje skórę szyi i przykłada głowicę USG, aby precyzyjnie zlokalizować zmianę i śledzić tor igły na monitorze.  Gdy zmiana jest zlokalizowana, lekarz wprowadza w nią cienką igłę, a samo ukłucie jest porównywalne z pobieraniem krwi. Po pobraniu materiału igła jest usuwana, a miejsce wkłucia zabezpiecza się jałowym gazikiem i lekkim uciskiem przez kilka minut, co zapobiega powstaniu krwiaka.

Czy biopsja tarczycy jest bezpieczna?

Biopsja tarczycy jest procedurą bardzo bezpieczną, głównie dzięki stałej kontroli USG. Pozwala ona lekarzowi precyzyjnie trafić w zmianę z ominięciem ważnych struktur anatomicznych, co minimalizuje ryzyko powikłań. Sam zabieg zazwyczaj nie wymaga znieczulenia, ponieważ ból jest minimalny i porównywalny do zwykłego pobrania krwi.

Wyniki biopsji tarczycy – co warto wiedzieć?

Pobrany materiał trafia do laboratorium w celu analizy cytologicznej. Wynik biopsji dostarcza precyzyjnego rozpoznania, na podstawie którego lekarz planuje dalsze leczenie. Możliwe diagnozy obejmują:

• Zmiany łagodne: guzek koloidowy, guzek hiperplastyczny, torbiel, stany zapalne tarczycy.
• Nowotwory złośliwe: rak brodawkowaty (najczęstszy), rak rdzeniasty, rak anaplastyczny, chłoniak tarczycy.

Powikłania biopsji tarczycy – jakie mogą być?

Chociaż biopsja tarczycy jest badaniem bezpiecznym, pacjent może doświadczyć łagodnych i krótkotrwałych dolegliwości. Do najczęstszych dolegliwości, które zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu kilku dni, należą niewielki ból, tkliwość, obrzęk lub siniak w miejscu wkłucia. Są to naturalne reakcje organizmu, które nie powinny budzić niepokoju. Poważne komplikacje, takie jak zakażenie, są bardzo rzadkie i dotyczą głównie osób z obniżoną odpornością. Należy jednak niezwłocznie skonsultować się z lekarzem w przypadku wystąpienia następujących objawów:

• nasilający się ból,
• gorączka,
• znaczny obrzęk,
• ropna wydzielina z miejsca nakłucia.

Jakie są alternatywne metody leczenia guzków tarczycy?

Gdy łagodne guzki tarczycy powodują objawy uciskowe lub stanowią defekt kosmetyczny, operacja nie jest jedynym rozwiązaniem – medycyna oferuje nowoczesne, małoinwazyjne alternatywy. Do takich metod zalicza się techniki termoablacji (np. ablację laserową), które polegają na zniszczeniu tkanki guzka przy użyciu wysokiej temperatury. Zabieg ten, przeprowadzany pod ścisłą kontrolą USG, gwarantuje precyzję i pozwala oszczędzić otaczającą, zdrową tkankę tarczycy. Główne zalety termoablacji w porównaniu do klasycznej operacji to:

• Minimalna inwazyjność: brak rozległego cięcia, blizny i znieczulenia ogólnego.
• Szybsza rekonwalescencja.
• Mniejsze ryzyko powikłań: np. uszkodzenia nerwów krtaniowych czy pooperacyjnej niedoczynności tarczycy.

Metoda ta stanowi cenną alternatywę dla pacjentów, którzy chcą uniknąć operacji lub mają do niej przeciwwskazania, jednak ostateczną decyzję o wyborze sposobu leczenia zawsze podejmuje lekarz.