Jak wygląda biopsja tarczycy?
Skierowanie na biopsję tarczycy u wielu osób wywołuje niepokój, który często wynika z niewiedzy na temat samego badania. To standardowa procedura diagnostyczna, która pozwala precyzyjnie ocenić charakter wykrytych guzków. Wyjaśniamy, jak wygląda biopsja tarczycy, czy jest bolesna i jak się do niej przygotować.
Czym jest biopsja tarczycy?
Biopsja tarczycy to fundamentalne badanie diagnostyczne, polegające na pobraniu igłą materiału komórkowego lub fragmentu tkanki do analizy. Dzięki niemu możliwa jest precyzyjna ocena charakteru zmian w gruczole, np. guzków. Na podstawie tej analizy patomorfolog określa, czy zmiana jest łagodna, zapalna, czy nowotworowa. Zabieg wykonuje się pod kontrolą ultrasonografu (USG), co zapewnia maksymalną precyzję i bezpieczeństwo. Obrazowanie USG pozwala lekarzowi dokładnie zlokalizować zmianę i precyzyjnie wprowadzić igłę. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje biopsji tarczycy, które różnią się grubością użytej igły i rodzajem pobieranego materiału.
Zobacz: Biopsja cienkoigłowa tarczycy Warszawa
Jakie są wskazania do biopsji tarczycy?
Decyzję o konieczności wykonania biopsji tarczycy lekarz podejmuje na podstawie wielu czynników. Badanie to jest zalecane, gdy wstępne metody diagnostyczne, takie jak badanie palpacyjne czy USG, wskazują na potrzebę dokładniejszej weryfikacji zmiany. Głównym wskazaniem jest wykrycie w badaniu USG guzków tarczycy, zwłaszcza tych o średnicy przekraczającej 1 cm. Biopsja staje się niezbędna, gdy obraz ultrasonograficzny ujawnia niepokojące cechy morfologiczne, takie jak:
- nieregularne, nieostre granice guzka,
- specyficzne unaczynienie,
- obecność mikrozwapnień,
- szybki wzrost zmiany w krótkim czasie.
Biopsję rozważa się także w przypadku wystąpienia objawów klinicznych, które mogą wskazywać na ucisk powiększonej tarczycy lub guzka na sąsiednie struktury anatomiczne. Do takich dolegliwości zalicza się:
- uporczywa chrypka,
- trudności w przełykaniu,
- uczucie ucisku w gardle,
- duszności.
Powiększone węzły chłonne w okolicy szyi, wykryte podczas badania palpacyjnego lub USG, również stanowią wskazanie do biopsji. Biopsja jest także zalecana u pacjentów z grupy podwyższonego ryzyka. Należą do nich osoby:
- z przypadkami raka tarczycy w rodzinie,
- narażone w przeszłości na promieniowanie jonizujące, np. w ramach radioterapii okolic głowy i szyi.
Ostateczną decyzję o konieczności wykonania badania zawsze podejmuje lekarz prowadzący na podstawie kompleksowej oceny stanu zdrowia pacjenta.
Jak wygląda procedura biopsji tarczycy?
Wbrew częstym obawom, najczęściej wykonywana biopsja cienkoigłowa (BACC) to szybki i małoinwazyjny zabieg, który trwa zaledwie 15-30 minut. Przebieg badania można opisać w kilku prostych krokach:
- Przygotowanie pacjenta: Pacjent kładzie się na plecach z głową lekko odchyloną do tyłu. Lekarz dezynfekuje skórę w miejscu planowanego wkłucia.
- Lokalizacja zmiany pod kontrolą USG: Specjalista przykłada do szyi głowicę USG, aby precyzyjnie zlokalizować guzek. Obraz ultrasonograficzny pozwala na dokładne wprowadzenie igły.
- Pobranie materiału: Lekarz wprowadza przez skórę cienką igłę biopsyjną i, poruszając nią delikatnie, pobiera komórki do analizy. Czasem konieczne jest wykonanie kilku wkłuć, aby uzyskać wystarczającą ilość materiału.
- Zakończenie procedury: Po wyjęciu igły miejsce wkłucia zabezpiecza się jałowym opatrunkiem. Zaleca się, aby pacjent uciskał to miejsce przez kilka minut, co minimalizuje ryzyko powstania siniaka.
Podczas badania pacjent powinien unikać mówienia, kaszlu i przełykania śliny, ponieważ każdy ruch tarczycy może utrudnić precyzyjne pobranie próbki. Po zakończeniu procedury można od razu wrócić do codziennych aktywności, choć zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez najbliższe 24 godziny.
Jak się przygotować do biopsji tarczycy?
Przygotowanie do biopsji tarczycy nie jest skomplikowane i nie wymaga bycia na czczo. Aby jednak procedura przebiegła sprawnie i bezpiecznie, należy pamiętać o kilku ważnych zaleceniach.
- Informacja o lekach: Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza tych wpływających na krzepnięcie krwi (np. Acard, Polocard, Warfin, Xarelto), oraz o zdiagnozowanych zaburzeniach krzepnięcia. Nie wolno odstawiać leków samodzielnie – o ewentualnej modyfikacji leczenia decyduje lekarz.
- Dokumentacja medyczna: Należy zabrać ze sobą aktualny (wykonany w ciągu ostatnich 3 miesięcy) wynik USG tarczycy oraz inną istotną dokumentację medyczną.
- Wygodny ubiór: Zaleca się strój, który zapewnia łatwy dostęp do szyi. Należy unikać golfów, szalików i biżuterii (np. naszyjników, długich kolczyków).
- Gładka skóra: Mężczyźni powinni zgolić zarost na szyi, aby ułatwić dezynfekcję skóry i przeprowadzenie badania.
W dniu badania warto również unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Przeciwwskazaniem do zabiegu mogą być aktywne, ropne zmiany skórne w okolicy szyi – taki stan zawsze wymaga wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Czy biopsja tarczycy boli?
Biopsja cienkoigłowa tarczycy z reguły nie jest bolesnym zabiegiem. Większość pacjentów opisuje odczucia jako niewielki dyskomfort, porównywalny do pobrania krwi, który pojawia się głównie w momencie wkłucia igły w skórę. Do badania wykorzystuje się bardzo cienką igłę – cieńszą niż ta używana do pobierania krwi – co znacznie minimalizuje dyskomfort. Podczas procedury pacjent może poczuć lekkie ukłucie oraz uczucie nacisku lub rozpierania w okolicy szyi. Poza tym momentem badanie jest bezbolesne. Zazwyczaj nie stosuje się znieczulenia miejscowego, ponieważ zastrzyk znieczulający mógłby być bardziej nieprzyjemny niż samo wkłucie biopsyjne. Znieczulenie jest zbędne, gdyż cała procedura jest na tyle szybka i małoinwazyjna. Po badaniu miejsce wkłucia bywa przez kilka dni lekko obolałe i wrażliwe na dotyk, może też pojawić się na nim niewielki siniak (krwiak). Są to jednak typowe, niegroźne i szybko ustępujące objawy, które zazwyczaj nie wymagają przyjmowania środków przeciwbólowych.
Wyniki biopsji tarczycy — co oznaczają?
Pobrany materiał komórkowy trafia do laboratorium, gdzie jest analizowany przez patomorfologa. Wynik opisuje charakter komórek w guzku, co pozwala na kluczową ocenę: czy zmiana jest łagodna, złośliwa, czy wymaga dalszej diagnostyki. Od tej diagnozy zależy dalsze postępowanie. Aby ujednolicić i uprościć interpretację wyników, na całym świecie stosuje się System Bethesda (The Bethesda System for Reporting Thyroid Cytopathology – TBSRTC). System ten dzieli wyniki na sześć kategorii, z których każda wiąże się z określonym ryzykiem złośliwości i konkretnymi zaleceniami dotyczącymi dalszego leczenia lub obserwacji.
Jakie mogą być powikłania po biopsji tarczycy?
Biopsja tarczycy jest procedurą bezpieczną a poważne powikłania występują niezwykle rzadko. Najczęstsze, łagodne skutki uboczne to krótkotrwały, minimalny ból, tkliwość w miejscu wkłucia lub niewielki siniak. Bezpośrednio po zabiegu zaleca się uciskanie miejsca nakłucia przez kilkanaście minut, aby ograniczyć ryzyko powstania krwiaka. Samopoczucie pacjenta zazwyczaj nie ulega zmianie i może wrócić do codziennych czynności. Nie ma przeciwwskazań do jedzenia, choć przez kilka godzin może występować lekki dyskomfort podczas przełykania.
Aby zminimalizować ryzyko dolegliwości, przez 24-48 godzin po badaniu należy przestrzegać kilku zaleceń:
- Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego (np. siłowni, biegania).
- Nie pocieraj i nie drap miejsca nakłucia.
- Zrezygnuj z gorących kąpieli, sauny i solarium.
- Unikaj noszenia ciasnych ubrań wokół szyi (np. golfów, apaszek).
- Wstrzymaj się od spożywania alkoholu i palenia papierosów, ponieważ mogą spowalniać gojenie.
Dzięki przestrzeganiu tych zaleceń ewentualne dolegliwości ustępują znacznie szybciej.
Jaki jest koszt biopsji tarczycy?
Biopsję tarczycy można wykonać w ramach refundacji przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) lub prywatnie. Badanie na NFZ jest bezpłatne i wymaga skierowania od specjalisty (np. endokrynologa). Wykonanie go prywatnie jest alternatywą dla pacjentów, którym zależy na czasie lub wyborze konkretnej placówki. Koszt prywatnej biopsji cienkoigłowej tarczycy w Polsce waha się od 350 zł do 550 zł) i zależy głównie od lokalizacji oraz renomy placówki. W przypadku kliniki DoktorA, koszt wykonania jednego nakłucia to 380,00 zł. W przypadku kolejnego nakłucia należy doliczyć 120,00 zł. Podstawowa cena zazwyczaj obejmuje pobranie materiału pod kontrolą USG, jednak często należy do niej doliczyć koszt badania cytopatologicznego. W przypadku DoktorA, koszt ten to 90,00 zł.
