Polipektomia - co to jest i jak przebiega zabieg?
Wykrycie polipów podczas kolonoskopii nie musi oznaczać konieczności umawiania kolejnego zabiegu, ponieważ w wielu przypadkach lekarz usuwa je od razu. Procedura ta, nazywana polipektomią, jest wykonywana przy użyciu miniaturowych narzędzi wprowadzanych przez kanał endoskopu. Samo usunięcie zmiany jest dla pacjenta bezbolesne, a stanowi najważniejszy element profilaktyki raka jelita grubego.
Polipektomia – co to jest?
Polipektomia to zabieg medyczny polegający na usunięciu polipów – łagodnych narośli na błonie śluzowej, które najczęściej rozwijają się w jelicie grubym. Jest to podstawowa metoda profilaktyki nowotworów przewodu pokarmowego i jest wykonywana zazwyczaj podczas kolonoskopii. Zabieg przeprowadza się metodą endoskopową, co oznacza, że jest on minimalnie inwazyjny. Za pomocą endoskopu – cienkiego, elastycznego przewodu z kamerą – lekarz lokalizuje i ocenia polipa, a następnie usuwa go przy użyciu miniaturowych narzędzi, co pozwala uniknąć otwartej operacji chirurgicznej.
Technika usunięcia jest dobierana indywidualnie w zależności od rozmiaru, lokalizacji i budowy polipa. Jest to niezwykle ważne, ponieważ niektóre polipy, choć początkowo łagodne, z czasem mogą ulec transformacji nowotworowej. To sprawia, że polipektomia jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania rakowi jelita grubego.
Sprawdź: Endoskopia Warszawa – badania endoskopowe
Jak wygląda zabieg polipektomii?
Zabieg polipektomii wykonuje się najczęściej w trakcie kolonoskopii, w znieczuleniu lub sedacji dla pełnego komfortu pacjenta. Samo usuwanie polipów jest bezbolesne, ponieważ błona śluzowa jelita nie jest unerwiona czuciowo.
W zależności od wielkości, kształtu i lokalizacji polipa, specjalista dobiera jedną z kilku dostępnych technik usunięcia:
- Polipektomia kleszczykami biopsyjnymi – stosowana do usuwania najmniejszych polipów (do ok. 3 mm). Polega na mechanicznym „uszczypnięciu” i wyjęciu zmiany.
- Polipektomia pętlą „na zimno” (cold snare polypectomy) – używana przy małych i średnich polipach; pętla mechanicznie odcina zmianę bez użycia prądu.
- Polipektomia pętlą diatermiczną (hot snare polypectomy) – najczęstsza metoda dla większych polipów. Pętla wykorzystuje prąd o wysokiej częstotliwości do jednoczesnego odcięcia zmiany i koagulacji naczyń krwionośnych, co minimalizuje ryzyko krwawienia.
Każdy usunięty polip (lub jego fragment) jest obowiązkowo przekazywany do badania histopatologicznego. Wynik tej analizy decyduje o ocenie charakteru zmiany i zaplanowaniu dalszego postępowania – leczenia lub nadzoru.
Polipektomia kleszczykami biopsyjnymi
To najprostsza technika, zarezerwowana dla najmniejszych zmian (do 3 mm średnicy). Używając miniaturowych kleszczyków wprowadzonych przez endoskop, lekarz mechanicznie „odszczypuje” polipa od ściany jelita. Główną zaletą tej metody jest brak użycia prądu elektrycznego, co czyni ją wyjątkowo bezpieczną i minimalizuje ryzyko powikłań, np. perforacji ściany jelita.
Polipektomia z użyciem pętli diatermicznej
Polipektomia z użyciem pętli diatermicznej, nazywana też endoskopową elektroresekcją, jest standardową metodą usuwania większości polipów, które są zbyt duże, by usunąć je za pomocą kleszczyków. Procedura polega na założeniu na podstawę polipa cienkiej pętli z drutu, wprowadzonej przez kanał endoskopu.
Po zaciśnięciu pętli przepływa przez nią prąd o wysokiej częstotliwości, który jednocześnie odcina polip i koaguluje (zamyka) naczynia krwionośne, minimalizując ryzyko krwawienia. Metoda ta pozwala usunąć zmianę w całości, co jest warunkiem koniecznym dla pełnej oceny histopatologicznej.
Jak przygotować się do polipektomii?
Prawidłowe przygotowanie jest niezbędne dla bezpieczeństwa i skuteczności polipektomii. Podobnie jak przed kolonoskopią, wymaga ono dokładnego oczyszczenia jelita, aby zapewnić lekarzowi idealną widoczność – co jest szczególnie ważne, gdyż zabieg wiąże się z niewielkim ryzykiem krwawienia. Podstawą przygotowania jest specjalna dieta i przyjmowanie środków przeczyszczających. Należy skonsultować z lekarzem przyjmowane leki, zwłaszcza leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe (np. aspiryna, klopidogrel), które często wymagają odstawienia na kilka dni przed zabiegiem, by zminimalizować ryzyko krwawienia.
Powikłania po polipektomii
Polipektomia jest procedurą bezpieczną, a poważne powikłania zdarzają się rzadko. Jak przy każdej interwencji medycznej, istnieje jednak niewielkie ryzyko, dlatego ważna jest znajomość objawów alarmowych, by móc na nie szybko zareagować.
Najczęstsze, choć rzadkie, powikłania to:
- Krwawienie – może wystąpić bezpośrednio po zabiegu lub z opóźnieniem. Zwykle jest niewielkie i ustępuje samoistnie, ale czasem wymaga interwencji endoskopowej.
- Perforacja (przedziurawienie) ściany jelita – bardzo rzadkie, ale poważne powikłanie, które najczęściej wymaga leczenia operacyjnego.
- Zakażenie – występuje sporadycznie.
Twoja czujność w okresie rekonwalescencji jest niezwykle ważna. Niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem lub udaj się na najbliższy SOR, jeśli zauważysz u siebie którykolwiek z poniższych niepokojących objawów:
- silny, nieustępujący lub narastający ból brzucha,
- gorączka i dreszcze,
- obfite krwawienie z odbytu (świeżą, czerwoną krwią lub w postaci skrzepów),
- postępujące osłabienie, zawroty głowy lub omdlenie,
- twardy, wzdęty i bolesny brzuch.
Szybka reakcja na powyższe sygnały jest najważniejsza. Po zabiegu pacjent otrzymuje szczegółowe zalecenia dotyczące diety, rekonwalescencji oraz terminu kontroli endoskopowej.
Zalety polipektomii
Polipektomia ma wiele zalet, które znacząco przewyższają potencjalne ryzyko. To procedura, która, zapobiegając rozwojowi groźnych chorób, nierzadko ratuje zdrowie, a nawet życie. Główną zaletą jest diagnostyka nowotworów. Ponieważ większość nowotworów tego narządu wywodzi się z polipów (głównie gruczolaków), ich wczesne usunięcie skutecznie przerywa proces nowotworzenia, co stanowi najefektywniejszą metodę prewencji.
Kolejnym atutem jest minimalna inwazyjność. W przeciwieństwie do klasycznej operacji polipektomia endoskopowa nie wymaga nacinania powłok brzusznych, co przekłada się na znacznie krótszą rekonwalescencję, minimalny ból i znikome ryzyko powikłań. Polipektomia ma jednocześnie charakter leczniczy i diagnostyczny. Usunięcie zmiany pozwala na jej dokładne zbadanie histopatologiczne, co jest niezbędne do oceny ryzyka i zaplanowania dalszego nadzoru.
Dieta i aktywność fizyczna po polipektomii
Po polipektomii, czyli usunięciu polipów z przewodu pokarmowego, konieczne jest wprowadzenie zmian w diecie, aby wspomóc proces gojenia i uniknąć powikłań. Dieta po polipektomii powinna być początkowo lekkostrawna, stopniowo rozszerzana w miarę gojenia się jelit. Zaleca się unikanie produktów drażniących oraz tych powodujących wzdęcia. Aktywność fizyczna na początku powinna być ograniczona, by nie obciążać organizmu i jelit.
- W pierwszych 2-3 dniach stosuje się dietę płynną do papkowatej, zawierającą kleiki, ryż, kaszę mannę, gotowane warzywa oraz białe pieczywo.
- Dieta lekkostrawna ogranicza spożycie tłustych, smażonych potraw, alkoholu, ostrych przypraw, kawy oraz cukrów prostych.
- Zaleca się jedzenie małych porcji często w ciągu dnia (np. 5-6 posiłków), by nie obciążać przewodu pokarmowego.
- Po kilku dniach można stopniowo wracać do normalnej diety, zwracając uwagę na umiarkowaną ilość błonnika, by nie wywołać nadmiernych wzdęć.
- Ważne jest dużo picia płynów, najlepiej letniej wody i naparów ziołowych (np. rumianek, melisa) dla łagodzenia podrażnień i wspierania układu pokarmowego.
- Dieta lekkostrawna ma znaczenie, ponieważ pozwala na delikatne odciążenie jelit i zmniejsza ryzyko powikłań po zabiegu, ułatwiając gojenie błony śluzowej.
Takie podejście do diety i ruchu po polipektomii sprzyja szybkiej rekonwalescencji i zmniejsza ryzyko powikłań.
Aktywność fizyczna – kiedy można wrócić do ćwiczeń?
Odpoczynek to podstawa rekonwalescencji. Chociaż polipektomia jest zabiegiem małoinwazyjnym, przez kilka pierwszych dni należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Lekkie spacery są jak najbardziej wskazane, jednak z powrotem do intensywniejszych ćwiczeń (takich jak siłownia czy jogging) należy wstrzymać się przez kilka dni, postępując zgodnie z zaleceniami lekarza.
Nadzór endoskopowy po polipektomii
Usunięcie polipa to ważny krok, ale nie koniec opieki medycznej. Częstotliwość i termin kolejnego badania, najczęściej kolonoskopii, zależą od kilku czynników. Lekarz bierze pod uwagę:
- Liczbę i wielkość usuniętych polipów – im więcej zmian lub im były one większe, tym wcześniejsza kontrola może być wskazana.
- Wynik badania histopatologicznego – rodzaj polipa (np. gruczolak cewkowy, ząbkowany) i stopień dysplazji (zmian przednowotworowych) mają decydujące znaczenie dla oceny ryzyka.
- Jakość przygotowania do poprzedniego badania – jeśli jelito nie było idealnie czyste, lekarz może zalecić wcześniejszą kontrolę, aby upewnić się, że żadna zmiana nie została przeoczona.
- Indywidualne obciążenia – wywiad rodzinny w kierunku raka jelita grubego lub polipów również wpływa na plan nadzoru.
Przykładowo, po usunięciu 1-2 małych gruczolaków niskiego ryzyka kontrolę zaleca się po 5-10 latach.
