Gastroskopia – na czym polega? Badanie, przebieg, co wykrywa?

Gastroskopia to jedno z najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych w gastroenterologii. Polega na wprowadzeniu przez usta cienkiego, elastycznego endoskopu, który pozwala lekarzowi obejrzeć wnętrze przełyku, żołądka i dwunastnicy. Dzięki kamerze umieszczonej na końcu urządzenia możliwa jest dokładna ocena błony śluzowej oraz wykrycie ewentualnych zmian chorobowych. Badanie to jest szczególnie pomocne przy diagnozowaniu przyczyn bólu brzucha, zgagi, nudności, krwawień z przewodu pokarmowego czy problemów z przełykaniem. W trakcie gastroskopii lekarz może również pobrać wycinki do badania histopatologicznego lub wykonać drobne zabiegi, np. usunięcie polipów. Mimo że wielu pacjentów obawia się tego badania, trwa ono zazwyczaj tylko kilka minut i jest dobrze tolerowane. Wczesne wykrycie chorób dzięki gastroskopii może znacząco zwiększyć skuteczność leczenia i poprawić jakość życia pacjenta.

Czym jest gastroskopia?

Gastroskopia to badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego. Pozwala lekarzowi obejrzeć wnętrze przełyku, żołądka oraz początkowego odcinka dwunastnicy. Wykonywana jest za pomocą gastroskopu – cienkiej, giętkiej rurki wyposażonej w kamerę i źródło światła. Obraz z kamery przesyłany jest na monitor, co umożliwia dokładną ocenę stanu błony śluzowej. Gastroskopia służy do wykrywania m.in. wrzodów, stanów zapalnych, polipów, żylaków przełyku oraz zmian nowotworowych. Podczas badania możliwe jest pobranie wycinków tkanek do dalszej analizy. Choć może być nieprzyjemna, zazwyczaj trwa krótko i bywa wykonywana w znieczuleniu miejscowym. To jedno z najskuteczniejszych narzędzi diagnostycznych w ocenie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.

Jakie są wskazania do wykonania gastroskopii?

Wskazania do wykonania gastroskopii obejmują szereg dolegliwości i podejrzeń chorób układu pokarmowego. Badanie zalecane jest przy nawracających bólach brzucha, zwłaszcza w nadbrzuszu. Częstym powodem skierowania są także długotrwałe zgaga, nudności, wymioty lub uczucie pełności po posiłkach. Gastroskopia jest niezbędna przy podejrzeniu choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy. Lekarze kierują na nią również pacjentów z podejrzeniem krwawienia z przewodu pokarmowego, co może objawiać się smolistymi stolcami lub wymiotami z domieszką krwi. Wskazaniem jest także trudność w przełykaniu (dysfagia) lub bolesne połykanie (odynofagia). Badanie wykonuje się również u osób z podejrzeniem nowotworów przewodu pokarmowego. Gastroskopia może być także elementem kontroli po leczeniu chorób żołądka, takich jak wrzody czy zakażenie Helicobacter pylori.

Jakie choroby może wykryć gastroskopia?

Gastroskopia pozwala na wykrycie wielu chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jednym z najczęstszych rozpoznań są wrzody żołądka i dwunastnicy. Badanie umożliwia również diagnozowanie zapalenia błony śluzowej żołądka, czyli gastritis. Gastroskopia może ujawnić obecność refluksowego zapalenia przełyku, które często towarzyszy przewlekłej zgadze. Dzięki niej możliwe jest także wykrycie polipów, żylaków przełyku oraz zmian nowotworowych. Lekarz może zauważyć także nadżerki, nadmierne przekrwienie lub inne nieprawidłowości błony śluzowej. Badanie pozwala również na pobranie wycinków do wykrycia infekcji bakterią Helicobacter pylori. Wczesne wykrycie zmian chorobowych dzięki gastroskopii znacząco zwiększa skuteczność leczenia.

Jak wygląda przebieg gastroskopii i ile trwa?

Gastroskopia jest badaniem wykonywanym zazwyczaj w trybie ambulatoryjnym, czyli bez konieczności pozostawania w szpitalu. Przed jej rozpoczęciem pacjent otrzymuje miejscowe znieczulenie gardła w formie sprayu, a czasem także środek uspokajający. Następnie lekarz prosi pacjenta o położenie się na lewym boku i delikatnie wprowadza gastroskop przez usta do przełyku. Podczas badania pacjent oddycha swobodnie przez nos, a personel medyczny na bieżąco kontroluje jego stan. Przesuwając endoskop, lekarz dokładnie ogląda przełyk, żołądek i dwunastnicę, a w razie potrzeby pobiera wycinki do analizy. Samo badanie trwa zwykle od 5 do 15 minut. Po jego zakończeniu pacjent może odczuwać lekkie drapanie w gardle lub uczucie pełności w brzuchu. Przez około 1–2 godziny po badaniu nie powinno się jeść ani pić, aż ustąpi działanie znieczulenia.

Czy gastroskopia bardzo boli?

Gastroskopia nie należy do bolesnych badań, ale może być nieprzyjemna i budzić stres u pacjenta. Samo badanie zazwyczaj nie powoduje bólu, ponieważ błona śluzowa przełyku, żołądka i dwunastnicy nie jest szczególnie wrażliwa na ból. Największy dyskomfort może pojawić się w momencie wprowadzania endoskopu przez gardło, co często wywołuje odruch wymiotny. Aby temu zapobiec, gardło znieczulane jest specjalnym sprayem, a czasem pacjentom podaje się również środek uspokajający. Dzięki temu badanie jest lepiej tolerowane, a napięcie mięśniowe – mniejsze. Niektórzy pacjenci odczuwają ucisk lub niewielki dyskomfort w brzuchu z powodu powietrza wprowadzanego do żołądka w celu lepszego uwidocznienia ścian narządu. Po badaniu może wystąpić uczucie podrażnienia gardła, odbijania lub wzdęcia, ale objawy te szybko ustępują. W przypadku dużego lęku przed gastroskopią możliwe jest wykonanie jej w znieczuleniu ogólnym, ale taka forma wymaga wcześniejszego przygotowania i obecności anestezjologa.

Gastroskopia w znieczuleniu ogólnym

Gastroskopia w znieczuleniu ogólnym to opcja przeznaczona dla pacjentów, którzy bardzo obawiają się badania lub nie tolerują go w standardowej formie. W takim przypadku przed rozpoczęciem procedury pacjent zostaje wprowadzony w krótki, kontrolowany sen przy użyciu środków dożylnych, pod nadzorem anestezjologa. Dzięki temu nie odczuwa żadnego dyskomfortu ani nie pamięta przebiegu badania. Gastroskopia przeprowadzana jest w ten sam sposób jak przy znieczuleniu miejscowym – lekarz wprowadza endoskop przez jamę ustną i ocenia górny odcinek przewodu pokarmowego. Po zakończeniu badania pacjent wybudza się zazwyczaj w ciągu kilkunastu minut, a po pewnym czasie może wrócić do domu, jednak nie powinien prowadzić pojazdów ani podejmować ważnych decyzji przez resztę dnia. Choć gastroskopia w znieczuleniu ogólnym jest bezpieczna, wiąże się z nieco większym ryzykiem niż badanie w znieczuleniu miejscowym, dlatego decyzja o jej wykonaniu podejmowana jest indywidualnie. Zaletą tej metody jest pełen komfort pacjenta oraz brak stresu i nieprzyjemnych doznań. Może być szczególnie polecana dzieciom, osobom z silnym odruchem wymiotnym lub pacjentom z niepełnosprawnościami.

Sprawdź: Gastroskopia w znieczuleniu ogólnym Warszawa

Czego nie robić przed gastroskopią?

Przed gastroskopią bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie, aby badanie było bezpieczne i skuteczne. Przede wszystkim nie wolno jeść 12 godzin przed badaniem i nie wolno pić i żuć gumy 6 godzin przed zabiegiem, aby żołądek był pusty. Należy unikać palenia papierosów, ponieważ może to zwiększyć wydzielanie soku żołądkowego i podrażnić błonę śluzową. Przed badaniem nie powinno się także przyjmować leków na czczo bez konsultacji z lekarzem. Ważne jest, aby nie spożywać alkoholu przez co najmniej 24 godziny przed gastroskopią. Nie należy też wykonywać intensywnego wysiłku fizycznego, który może wpłynąć na ogólny stan organizmu. W dniu badania nie zaleca się makijażu, ponieważ może utrudnić ocenę ogólnego stanu pacjenta. Jeśli pacjent przyjmuje leki na stałe, powinien poinformować o tym lekarza i postępować zgodnie z jego wskazówkami.

Jak przygotować się do gastroskopii? Szczegółowe zalecenia

Przygotowanie do gastroskopii jest kluczowe dla bezpieczeństwa pacjenta i dokładności badania. Wymaga ono przestrzegania kilku ważnych zaleceń dotyczących diety, przyjmowania leków i ogólnego stanu zdrowia. Poniżej przedstawiamy szczegółowe kroki, które należy podjąć przed wykonaniem gastroskopii.

14 dni przed badaniem zaleca się:

odstawienie leków z grupy IPP (inhibitory pompy protonowej), przewlekłe stosowanie tego leku może dawać fałszywie dodatni wynik testu urazowego w kierunku Helicobacter.

7 dni przed badaniem należy:

Przerwać przyjmowanie preparatów żelaza.
Osoby przyjmujące leki antyagregacyjne (Ticlid, Acesan, Aclotin, Riclo, Plavix itp.) i przeciwzakrzepowe (Sintrom, Syncumar, Acenocumarol, Warfaryna, Xarelto, Pradaxa, Eliquis) powinny koniecznie skonsultować z lekarzem prowadzącym leczenie przeciwzakrzepowe w celu zamiany tych leków na heparyny drobnocząsteczkowe, np. Clexane, Fraxodi, Fraxiparine, Fragmin, Neoparin.
Osoby przyjmujące leki: Xarelto, Pradaxa – należy je odstawić na 24 godziny przed badaniem, po uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym leczenie; w przypadku pacjentów z nieprawidłowymi parametrami nerkowymi, może być do nawet 48 godzin – decyzję podejmuje lekarz.

Przed badaniem:

Na 12 godzin przed badaniem nie należy nic jeść – na badanie należy zgłosić się na czczo*.

*kawa z mlekiem jest traktowana jako posiłek.

Na 6 godzin przed badaniem nie należy nic pić, palić papierosów ani żuć gumy.

*do 4h przed analgosedacja dopuszczalne są pojedyncze niewielkie łyki czystej przegotowanej wody głównie w celu zwilżenia śluzówki jamy ustnej.

Należy zażyć wszystkie leki przyjmowane na stałe.

Wyjątek stanowią leki obniżające stężenie glukozy we krwi, stosowane przez osoby z cukrzycą. Osoby chorujące na cukrzycę powinny wykonywać badanie w godzinach porannych. Wówczas pacjent nie przyjmuje leków przeciwcukrzycowych i insuliny w dniu badania, ale przynosi je ze sobą łącznie ze śniadaniem. Będzie mógł je przyjąć ok. 30 min po badaniu.

Jakie mogą być powikłania po gastroskopii?

Gastroskopia jest badaniem bezpiecznym, ale jak każda procedura medyczna, może wiązać się z pewnym ryzykiem powikłań. Najczęściej pacjenci odczuwają jedynie łagodne dolegliwości, takie jak drapanie w gardle, uczucie pełności w brzuchu czy odbijanie. Rzadziej mogą wystąpić nudności, wymioty lub przejściowy ból brzucha. W bardzo rzadkich przypadkach dochodzi do poważniejszych powikłań, takich jak uszkodzenie błony śluzowej, krwawienie lub perforacja (przedziurawienie) ściany przewodu pokarmowego. Ryzyko takich zdarzeń jest wyższe, gdy wykonywane są dodatkowe zabiegi, np. pobieranie wycinków lub usuwanie polipów. U niektórych pacjentów może wystąpić reakcja alergiczna na zastosowane środki znieczulające lub uspokajające. Po badaniu w znieczuleniu ogólnym może dojść do krótkotrwałych zawrotów głowy, senności lub osłabienia. Każdy niepokojący objaw po gastroskopii, zwłaszcza silny ból brzucha, krwawienie lub trudności z oddychaniem, powinien zostać natychmiast skonsultowany z lekarzem.

Jak postępować po zabiegu gastroskopii i co jeść?

Po zabiegu gastroskopii zaleca się odpoczynek i unikanie wysiłku fizycznego przez resztę dnia. Przez około 1–2 godziny po badaniu nie powinno się jeść ani pić, aby nie podrażnić znieczulonego gardła i zapobiec zachłyśnięciu. Gdy znieczulenie ustąpi, można zacząć od łagodnych, letnich płynów, np. wody lub herbaty. Następnie warto sięgnąć po lekkostrawne posiłki, takie jak kleiki, gotowane warzywa, puree ziemniaczane czy ryż. Należy unikać potraw gorących, ostrych, kwaśnych oraz gazowanych napojów, które mogą podrażniać błonę śluzową przewodu pokarmowego. Dobrym wyborem są też jogurty naturalne i pieczywo pszenne bez skórki. Jeżeli podczas badania pobrano wycinki lub wykonano zabieg, lekarz może zalecić specjalną dietę lub leki. W razie wystąpienia silnego bólu brzucha, wymiotów z krwią lub trudności w przełykaniu, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Czy po gastroskopii można prowadzić samochód?

To, czy po gastroskopii można prowadzić samochód, zależy od rodzaju zastosowanego znieczulenia. Jeśli badanie zostało wykonane bez znieczulenia ogólnego, a jedynie z użyciem miejscowego znieczulenia gardła (np. sprayem lidokainowym), prowadzenie pojazdu jest zazwyczaj dozwolone. W takim przypadku pacjent jest w pełni świadomy i nie ma zaburzeń reakcji. Inaczej sytuacja wygląda po gastroskopii przeprowadzonej w znieczuleniu ogólnym lub tzw. analgosedacji (czyli podaniu środków uspokajających i przeciwbólowych dożylnie). Po takiej procedurze nie wolno prowadzić samochodu przez co najmniej 12 do 24 godzin. Leki stosowane podczas analgosedacji mogą zaburzać koncentrację, refleks i ocenę sytuacji, nawet jeśli pacjent czuje się dobrze. Dlatego bardzo ważne jest, aby zaplanować wcześniej transport z placówki – najlepiej, aby ktoś bliski odebrał pacjenta po badaniu. Niezastosowanie się do tych zaleceń może stwarzać zagrożenie dla zdrowia i życia, zarówno pacjenta, jak i innych uczestników ruchu drogowego.

Umów się na gastroskopie w klinikach doktorA

Planujesz gastroskopię? Wybierz sprawdzone miejsce i zapisz się na badanie w klinikach DoktorA – na Targówku (ul. Mokra 39) lub w Wesołej (ul. Trakt Brzeski 57b). Nasze placówki to nowoczesne ośrodki, w których badania wykonują doświadczeni specjaliści z indywidualnym podejściem do każdego pacjenta. Zapewniamy komfortowe warunki, możliwość wykonania gastroskopii w znieczuleniu oraz szybkie terminy. Dbamy o Twoje bezpieczeństwo i szczegółowo wyjaśniamy każdy etap badania. Jeśli odczuwasz ból brzucha, zgagę, trudności z przełykaniem lub inne niepokojące objawy – nie czekaj. Wczesna diagnostyka to klucz do skutecznego leczenia. Skontaktuj się z nami i umów się na gastroskopię już dziś – zdrowie zaczyna się od decyzji!